Aŭng San Suu Ki

Aŭng San Suu Ki, naskiĝis en Ranguno, estas la filino de la gvidanto de Birmana liberigo, la generalo Aŭng San, kiu negociis la Birmanan sendependecon en 1947. Li estis murdita la saman jaron per rivaloj, dum lia filino estas nur dujara. En 1960, ŝia patrino estas nomumita ambasadoron en Barato.

Suu Ki riĉigas tiun familian heredon per politikaj kaj ekonomikaj sutadoj, unue en Britio, kie ŝi edziniĝas kaj naskas du infanojn ; due en Novjorko, kie ŝi okupas postenon en La Unuiĝintaj Nacioj.

En 1988, ŝi returnas al Birmanio por prizorgi sian patrinon. Sed sammomente la politika kunteksto komplikiĝas : manifestacioj eksplodas, postulante pli da demokratio ; ili estas perforte subpremitaj per la armeo kiu starigas novan potencon.

Sub la influo de la neperforta filozofio de la Mahatma Gandhi, ŝi partoprenas la estigon de la Nacia Ligo por la Demokratio (LND), kies sekve ŝi fariĝas la Prezidantino. Fariĝinta la simbolo de la popola volo por demokratia lando, ŝi estas arestita la 20-an de julio 1989. rifuzante eliri la landon, la registaro metas ŝin en « kontrolata libero ».

En 1990, la milita potenco kiu, el popola premado, aranĝis ĝeneralan balotadon ; La partio de Suu Ki amplekse venkas kaj la milita potenco nuligas la rezulton. Suu Ki ricevas internacian subtenadon, kiun konkretigas diversaj premioj, kies la plej fama estas la Nobelo Premio. Tiu ĉi alportas 1,3 milionojn da dolaroj kiujn ŝi uzas por estigi san- kaj eduk-sistemon por la birmana popolo.

Liberigita en julio 1995, ŝi tamen ne povas eliri la landon ; ŝi estas apartigita de siaj du infanoj vivantaj en Britio kaj ŝi neniam revidos sian edzon kiu forpasis en 1999.

De 2.000 ĝis 2.002, denove ŝi estas arestita, antaŭ ol retrovi relativan liberon ; tiam ŝi renkontas sian popolon. Okaze de popolrenkonto, ŝi suferas atencon. Resaniĝinte, ŝi estas arestita iom malfrue. La registaro denove asignas ŝin je « kontrolata rezidejo »ĝis novembro 2010. Suu Ki, kiu ne ĉesas emfazi rezistadon sen perforto kaj sen malamo kaj precipe sen timo, estis senigita je libero dum 15 jaroj.

Ĉefgvidanto de la birmana opozicio, ŝi estis elektita deputiton en aprilo 2012, okaze de krombalotadoj kaj deklaras, ke ŝi estas kandidato por la prezidenteco de 2015 : la unua libera balotado en la lando ekde kvindek jaroj...Inter la antaŭvideblaj obstakloj, necesos modifo de la Konstitucio, ĉar Birmano edziĝita je fremdulo ne povas konkuri por la plejsupra posteno. Kiel sciite, ŝia edzo Mikaelo Aris, estis Britano kaj ankaŭ ŝiaj du infanoj...

" Kultureco kaj disvolvado tute nature kontribuos por estigi medion kie ies valoro estas agnoskita kaj kie ĉiu homo povas efektivigi sian propran kapablecon"

Mi havas ĉemane " LA ETA PRINCO", franca ĉefverko, kiun eldonis en esperantan tradukon " Kanada-Esperanto-Asocio" en 1989. Temas pri la traduko reviziita de Pierre Delaire. Dum la finjara periodo, tagoj de relaksiĝo, mi dediĉis iom da tempo al la legado kaj al la komparo de la originalo kun la traduko: riĉiga ekzerco.

Ankaŭ mi provis tradukon el la originalo. Tio estas samtempe riĉiga kaj hirtiga. Ofte la tradukanto devas fari elektojn inter la nuancoj kaj ankaŭ helpi la legonton per flua, do simpla, stilo: malfacilega tasko ! Tamen, mi invitas la ĝisostajn esperantistojn al tia entrepreno.

Vi povas trovi en la ĉi-kunaj skatoloj rakonton de nia amiko Hori Yasuo. Per tiu rakonto, li diras; " Mi estas iom liberigita de la obsedo de la katastrofo ( Fukuŝima) kaj la morto de Satomi"

Pri la rakonto, Luiza Carol emfazas: " Ĝi havas tre plaĉan miksaĵon de realeco kaj imagpovo kaj estas verkita en bonega flue lingvaĵo".

Antaŭ kelkaj jaroj, diskutante kun esperantisto usondevena,sed loĝanta en Brazilo, li diris al mi fine de konversacio pri la plej interesaj libroj :" mi opinias, ke la libro "Maskerado" de Tivadar Soros plaĉus al vi."  Hodiaŭ mi povas diri, ke la konsilo valoris. Okaze de vizito al la oficejo de SAT-Amikaro, en Parizo, mi akiris la libron. En la trajno returne al mia urbeto, mi ekis la legadon. Ekde la unuaj paĝoj, evidentiĝis tio, kion emfazas H. Tonkin ĉe la 4-a de kovrilo " Unue eldonita en 1965, lia memolibro Maskerado estis siatempe " kulture vere trarompa, ne simple io nova en Esperanto, sed io nova entute".

" La ĵusaj tradukoj en plurajn lingvojn atestas, ke la animtuŝa kaj pensiga atestaĵo de Soros perdis neniom el sia trarompa forto".

Do, se vi ŝatas literaturon kaj aprezas alkvalitajn verkojn, ne hezitu akeri tiun ĉefverkon.

Kiuj havas ĉemane la " Leteroj"-n de Lanti kaj interesiĝas pri filozofiaj demandoj, tiuj povas relegi la leteron n°3 de 1931. Ili trovos en la enhavo lumajn kaj taŭgajn klarigojn. Jen la finaj frazoj:

                  "  Laŭsperte mi scias, ke necesas iom gimnastiki , se oni volas teni vigla sian korpon. La filozofiado ludas similan rolon, rilate nian intelekton. Ni tenu ĝin vigla por povi kiel eble plej trafe solvi empirie la ĉiutagajn praktikajn problemojn, kiuj senĉese sin trudas al ni..."

                                                          p.31.

Notre ami Hori Yasuo continue de nous informer sur la catastrophe de Fukushima. Il se rend régulièrement sur place, constate les dégâts irréparables, suit les travaux de décontamination. Selon lui, il y a le choix entre renvoyer l'eau dans l'océan et c'est...la fin du monde ! Ou construire d'immenses réservoirs pour éviter de poluer les mers. Comment ces réservoirs pourraient résister aux fréquents tremblements de terre ? S'ils craquent, c'est la fin du Japon ! 

Pour éviter ces situations extrêmes, Tepco ( la société d'exploitation) propose un plan de décontamination qui s'étendrait jusqu'en 2042 ! - j'en connais qui ne seront plus de ce monde !!!

Mais Hori pose la question: - L'économie japonaise pourra-t-elle supporter le coût pendant un temps aussi long ? Il est évident que Tepco et le gouvernement, sans argent et sans hommes pour faire le travail, se rejetteront la responsabilité, et la région de Fukushima sera ruinée et ensuite tout le Japon.

Ce qui n'empêche qu'ils sont d'accord pour l'instant pour remettre en activité le maximum de réacteurs et pour vendre ces derniers à d'autres pays....